Innovaties zijn voor de één inspirerend en voor de ander incidenten. Vernieuwingen, verbeteringen of veranderingen. In de ´coronatijd´ actueel in veel sectoren. Ineens moest het roer om. Innovatie biedt kansen en brengt ook spanning met zich mee.

Stof genoeg voor een blog: wanneer is innovatie duurzaam?

Wat is innovatie

Eerst helderheid over wat innovatie inhoudt. Het woord innovatie is afgeleid van het Latijnse woord ‘innovatio’, dat vernieuwing betekent. Bestaande producten en werkwijzen verbeteren door uit te gaan nieuwe technieken en inzichten. Uit de geschiedenis kennen we tal van uitvindingen. Enkele voorbeelden: de ontdekking van het wiel, de uitvinding van de boekdrukkunst, stoommachine, elektromotor en microprocessor. Uitvindingen met grote impact. Technisch en maatschappelijk. In tijden van crisis (oorlogen, natuurrampen en pandemieën) worden vaak grote innovatieslagen gemaakt. In de ´coronatijd´ zien we dat terug. Daarnaast kennen we geleidelijke innovaties. Tijdens werk-in-uitvoering ontstaan ideeën om het product of de werkwijze te verbeteren of te verfijnen. Een doorgaande ontwikkeling.

Kenmerk van uitvindingen

Er zijn uitvindingen die als het ware ‘bij toeval’ zijn ontdekt. Andere uitvindingen worden gedaan na jarenlange intensief onderzoek. Kenmerkend bij alle uitvindingen is dat de mens iets leert zien wat al aanwezig is in bijvoorbeeld de natuur of in eigenschappen van stoffen. Naar mijn overtuiging ontdekt de mens daarmee zaken die bij de schepping in beheer zijn gegeven. Hiermee komen we bij een belangrijke kern: innovatie is het gebruik maken van gaven die in de schepping liggen. Als rentmeester over de schepping heeft de mens de taak gekregen de gaven te beheren, te ontwikkelen en door te geven. Door te innoveren geven we invulling aan rentmeesterschap.

Innovatie na uitvindingen

Uitvindingen kunnen grote veranderingen veroorzaken. Soms zelf revoluties. Zo kwam er een Industriële Revolutie op gang na de uitvinding van de stoommachine. Deze begon midden 18e eeuw in Engeland en werkte jarenlang door in Europa en Amerika. Veel handwerk werd overgenomen door machines. Productieprocessen werden fabrieksmatig opgezet. In economische termen werd de productiefactor arbeid deels vervangen door kapitaal. Naast technische ontwikkelingen ontstonden ook grootschalige sociale veranderingen. Migratie van platteland naar industriesteden waar grote arbeiderswijken verrezen.

Ook bij de uitvinding van de microprocessor (de chip) zien we grote veranderingen. De chiptechnologie wordt breed ingezet in techniek, logistiek, landbouw, marketing en dienstverlening. Even ter illustratie: toen ik in 1977 bij de eerste werkgever in dienst trad werd de eerste computer (met één functionaliteit!) in gebruik genomen. Een enkeling wist hiermee om te gaan. Nu beschikt iedereen over meerdere devices met vele functies.

Innovaties na uitvindingen hebben een eigen dynamiek. Enkele ondernemers nemen vaak het voortouw en weten monopolieposities op te bouwen. Massaproductie domineert en het aanbod bepaalt. Als alleen financiële resultaten prioriteit hebben is de zorg voor medewerkers, natuur en milieu ondergeschikt. Er is dan geen basis voor duurzaamheid.

Innovaties in tijden van crisis

Oorlogen, natuurrampen en epidemieën zijn tijden waarbij onmogelijkheden of belem­meringen niet aan de orde. Zonder crisis zouden bepaalde stappen niet (of pas na veel geduld) gezet kunnen worden. Ingrijpende veranderingen worden in no time doorgevoerd. Zo is recent de IC-capaciteit in ziekenhuizen in enkele weken verdubbeld en is het onderwijs massaal overgestapt naar digitaal lesmateriaal. Ook zijn talloze overlegvormen digitaal georganiseerd. Nadelen worden voor lief genomen. Iedereen onderkent het belang van de maatregelen en leert de mogelijkheden van ´nieuwe´ werkwijzen kennen.

Na de crisis worden innovaties verfijnd en doorontwikkeld. Dan wordt het spannend welke innovaties blijvend toegepast kunnen worden. Hier raken we de essentie van eerdere blogs over maatwerk en draagvlak. Bij een open houding met wederzijds begrip is duurzaamheid geborgd.

Innovaties door geleidelijke ontwikkeling

Naast uitvindingen en ontwikkelingen in crisistijden zijn er ook stapsgewijze innovaties. Soms verfijningen van bestaande technieken en werkwijzen en soms verbeteringen door combinatie van opgedane ervaringen. Het effect wordt in de praktijk direct getoetst. Betrokkenen hebben baat bij de innovatie en zijn ´eigenaar´ van de ontwikkelingen. Dit in tegenstelling tot situaties waarbij uitvindingen in monopolies worden geëxploiteerd. Door het effect zelf te ondervinden komt er een natuurlijke dynamiek op gang om innovaties te vervolgen. Dit vormt een stabiele basis voor duurzame ontwikkeling.

Samenvatting

Door innovaties worden nieuwe mogelijkheden ontdekt om ontvangen gaven verder te ontwikkelen. Om verantwoord nieuwe kennis en inzichten toe te passen is samenwerking belangrijk. Mensen met gedrevenheid en terughoudendheid voor innovatie hebben elkaar nodig. Goede afstemming versterkt de toepassingsmogelijkheden en voorkomt eenzijdige belangenbehartiging. Hiervoor is een open houding met wederzijds respect essentieel. Een optimale toepassing is dan bereikbaar.

Kortom: Doorgaande innovatie (in verbinding) is duurzaam.