RENTMEESTERSCHAP – maatwerk is duurzaam 

Wanneer is maatwerk duurzaam?

Intro

Maatwerk is een item waarover regelmatig gesproken en geschreven wordt. Deze blog wil ik er graag aan toevoegen. Waarom? De aandacht voor maatwerk is een signaal dat mensen zich niet optimaal kunnen ontplooien en zich niet gezien en erkend voelen. Intrinsiek afhaken is dan een kleine stap. Duurzame ontwikkeling van zowel de mens als de organisatie ligt stil. Maatwerk raakt daarmee rentmeesterschap. In deze blog aandacht voor de oorzaak en de wederkerigheid van maatwerk.

Wat is maatwerk?

Bij maatwerk gaat het om een manier van (samen)werken die aansluit bij betrokkenen. Twee begrippen worden in het woordenboek expliciet genoemd: precisie en flexibiliteit. Maatwerk moet ‘passen’ bij mensen, die (1) verschillend zijn qua aanleg en karakter en (2) die zich in de loop van de tijd verder ontwikkelen. Menselijke gaven zijn veelzijdig en dynamisch. De wijze waarop mensen zich verder ontwikkelen is ook divers. Dit in tegenstelling tot ‘materialen’ die op een standaard manier gemaakt en bewerkt kunnen worden. Door uniforme regelgeving weet de producent waaraan hij moet voldoen en weet de gebruiker wat hij in handen heeft.

Maatschappelijke ontwikkeling

Materiële welvaart in de  Westerse samenleving ligt op een hoog niveau dankzij moderne efficiënte systemen. Deze zijn door de mens zelf ontwikkeld om tegen lage kosten veel te produceren. Zo zijn talloze uitvindingen gedaan en is er na de industriële revolutie en de automatiseringsgolf nu sprake van een dynamische informatiemaatschappij. Een breed scala aan technische normen, productienormen, veiligheidsnormen, milieunormen, datanormen wordt dagelijks verfijnd. Deze normen zijn onmisbaar. Tegelijk blijkt echter dat toepassing van gedetailleerde normering op terreinen van bijvoorbeeld persoonlijke ontwikkeling en zorg een averechts effect heeft. Zo weet ik van nabij dat sectoren als zorg en onderwijs in een fase beland zijn, waarbij de normering in werkplanningen zodanig is toegenomen dat het primaire doel ondergesneeuwd raakt. De schaalvergroting in deze sectoren heeft dit versterkt. Hierdoor zijn de positieve effecten van standaarden overschaduwd door de negatieve effecten.

Noodzaak

Door de verfijning van normeringen en de schaalvergrotingen staat de menselijke maat onder druk. De mens heeft een omgeving gecreëerd om een hoog materieel welvaartpeil te bereiken, waarbij echter het welbevinden van mensen is afgenomen. De roep om maatwerk is ook een roep om gezien en erkend te worden. Zo’n roep dient niet genegeerd te worden. Het vraagt wel een gezamenlijke inspanning.

Wederkerigheid

De medaille heeft ook hier namelijk twee zijden. De mens van vandaag is geplaatst in deze maat­schappij. Mensen nemen initiatieven in organisaties die weer inspelen op de behoefte van consumenten (ook weer mensen!). Organisaties hebben in deze maatschappelijke omstandigheden eigen doelstellingen en culturen ontwikkeld. Nu is de verbinding van mensen en organisaties cruciaal. Kun én wil je elkaar versterken en wil je samenwerken dan ligt er een basis voor wederkerig maatwerk. Dit vraagt ook altijd wederkerige loyaliteit.

In deze tijd van de coronacrisis heb ik mooie voorbeelden gezien binnen bedrijven, waarbij medewerkers initiatieven namen om werkroosters en pauzetijden flexibel aan te passen om contactmomenten te verminderen. Dit om bij eventuele uitval wegens ziekte continuïteit te borgen. Elders hebben medewerkers zelfs een deel van het salaris teruggegeven om de continuïteit van het bedrijf te steunen. De eigenaar zal zodra het weer mogelijk is dit geheel of gedeeltelijke willen compenseren. Dit verbindt duurzaam en staat in schril contrast met eerst paragrafen uit cao’s of wetbundels op tafel te leggen om eigen rechten veilig te stellen.

Als de werkgever zijn verantwoordelijkheid invult en hierbij volwaardig rekening houdt met de belangen van de medewerkers en omgekeerd als de medewerkers hun verantwoor­delijkheden invullen rekening houdend met het belang van de werkgever dan ontstaat maatwerk. Werkgever en medewerkers zijn samen ‘eigenaar’ van dit maatwerk. Dit komt naar mijn persoonlijke overtuiging treffend overeen met de Bijbelse opdracht voor werkgever en werknemer (‘heer’ en ‘knecht’). Het vermogen om verbindend samen te werken is één van de unieke gaven die mensen hebben gekregen …. om door te geven.

Samenvatting    

Om uiteenlopende gaven van mensen goed te kunnen ontplooien is maatwerk belangrijk. Eigen inzicht en creativiteit krijgen dan ruimte. Tegelijk is maatwerk altijd wederkerig. Het open gesprek van werkgever en medewerker over het versterken van elkaar is onmisbaar en levert gedragen maatwerk op.