Intro
Deze blog gaat over uitvindingen. Dagelijks maken we gebruik van allerlei uitvindingen. Denk bijvoorbeeld aan: het wiel, de boekdrukkunst, de elektromotor en de computer. Zonder moeite is dit rijtje uit te breiden. Stuk voor stuk slimme uitvindingen die goed en nuttig gebruikt worden. Tegelijk weten we dat uitvindingen ook voor nutteloze en zelfs schadelijke doelen worden ingezet. Positief en negatief gebruik. Hoe komt dit? Cruciaal is hoe de mens omgaat met uitvindingen en welke keuzes worden gemaakt.
Uitvindingen zijn nieuwe ontdekkingen en inzichten. Soms na veel onderzoek of soms ‘bij toeval’. De uitvinder ziet dan iets voor het eerst wat al in de schepping aanwezig is. De mens ontvangt zo nieuwe kennis en krijgt er een verantwoordelijkheid bij. Een belangrijke vraag is dan: hoe gebruik ik deze ontdekking. Hier komen we op het terrein van rentmeesterschap. Stof genoeg voor een blog.
Definitie
Uitvindingen kunnen nieuwe ontdekkingen zijn of combinaties van bestaande ideeën met nieuwe toepassingen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om technische ontwikkelingen of nieuwe inzicht in de werking van materialen. Ook op medisch en sociaal vlak zijn veel ontdekkingen gedaan. Verder geven archeologische ontdekkingen nieuw of meer inzicht in de leefwijze van onze voorouders. De mens krijgt zo – na grondig onderzoek of bij ‘toeval’ – nieuwe kennis. Deze vondsten geven impulsen voor innovaties. Zo heeft de uitvinding van het wiel – letterlijk 😉 – veel in beweging gezet. De mens beschikt over inventiviteit en creativiteit om nieuwe toepassingen te ontwikkelen. Nieuwe ontdekkingen geven weer inspiratie voor vervolgonderzoek. En last but not least wil ik in dit kader de vondst in de periode 1947 – 1956 van de Dode Zee rollen noemen.
De ontdekte eeuwenoude handschriften bevestigden de historiciteit van bekende Bijbelboeken.
Ontdekkingen (nieuwe kennis)
Bij uitvindingen wordt iets ontdekt dat al aanwezig is. De mens krijgt breder of dieper zicht op de rijkdom en veelzijdigheid in de schepping. Ook dit inzicht is een gave die de mens krijgt (of op een gegeven moment weer onthouden wordt). Zo blijkt op het moment dat oude wijsheden herontdekt worden dat inzicht kan verdwijnen en daarna ook weer kan terugkomen. Dit onderstreept de afhankelijkheid van de mens en de grootheid van de Schepper.
Ontdekkingen en nieuwe kennis zijn van groot belang voor de wetenschap en voor het dagelijks leven. Binnen de wetenschapsontwikkeling vormen uitvindingen vaak markeerpunten. Ook in het dagelijkse leven zorgen uitvindingen meestal voor belangrijke ontwikkelingen in de levensstandaard. Om dit concreet te maken van elk twee voorbeelden.
Wetenschap:
- de ontdekking van celdeling gaf een sterke impuls voor medische wetenschap.
- de ontdekking van microprocessor zorgde voor veelzijdige ontwikkelingen in de technologische wetenschap.
Dagelijks leven:
- de ontdekking van zeep gaf nieuwe mogelijkheden voor de dagelijkse hygiëne en het voorkomen van besmettelijke aandoeningen.
- de ontdekking van elektriciteit bood talloze mogelijkheden om het huishoudelijke werk te verlichten.
Tegelijk brengen uitvindingen ook allerlei maatschappelijke ontwikkelingen teweeg. Zo kwam door de stoommachine en later door de elektromotor op kleine locaties veel energie beschikbaar. Om deze energiebron efficiënt te kunnen gebruiken werden nieuwe productieprocessen ontwikkeld. Massaproductie in fabrieken kwam op. Dit had bovendien gevolgen voor de werkomstandigheden en de woonomgeving van personeelsleden. Verder zien we door recente ICT-ontwikkelingen, zoals teams en zoomverbindingen, veranderingen in overlegmomenten en -vormen. Ook thuiswerken kreeg hierdoor – mede in verband met de coronapandemie – een impuls.
Verantwoordelijkheden (nieuwe keuzes)
Al deze ontwikkelingen brengen ook ethische dilemma’s met zich mee. Zo werd bij de ontwikkeling van massaproductie het werk voor velen eentonig. Bovendien ontstonden arbeiderswijken met grote negatieve sociale gevolgen. Ook bij de recente ICT-ontwikkelingen zien we gevolgen voor de werkomstandigheden en de werk/privébalans. Mensen zijn namelijk zonder veel moeite ‘altijd’ bereikbaar en staan hierdoor ook in de vrije tijd min of meer ‘aan’ voor het werk. Gebruikmaken van uitvindingen met nieuwe mogelijkheden vraagt daarom keuzes van leidinggevenden én medewerkers. Naast nut en noodzaak zijn duurzaamheid, efficiency en borging van menselijk welzijn belangrijke aandachtspunten. Transparantie in de afweging over het al dan niet inzetten van een nieuwe techniek is essentieel. Het is goed te onderkennen dat er bij de implementatie vaak nog onzekerheden zijn. Dit is inherent aan innovatieslagen. Vertrouwde werkwijzen loslaten en processen anders inrichten is altijd spannend. Deze onzekerheid neemt toe als de nieuwe werkwijze als het ware nog ‘ontdekt’ moet worden. Het gezamenlijk staan voor de gemaakte keuze geeft dan houvast. Ook als eventueel teruggekomen moet worden op een beslissing.
Ten diepste gaat het hierbij om het borgen van gezonde innovaties en welbevinden van mensen. Krijgt het welzijn en de ontwikkeling van de mens volwaardige aandacht of ligt het accent eenzijdig op efficiency- en schaalvoordelen. De hedendaagse 24 uurs economie is een voorbeeld waarbij maximale benutting van investeringen voorop staat. Dit betekent risico’s voor de draagkracht van mensen. Vanuit Bijbels rentmeesterschap wordt dan geen invulling gegeven aan de wederzijdse verantwoordelijkheid van leidinggevende en medewerker.
Daarnaast zijn er ook voorbeelden waarbij uitvindingen voor nutteloze of schadelijke toepassingen worden gebruikt. Zowel op wetenschappelijk terrein als in de dagelijkse praktijk. Twee voorbeelden:
- onderzoek naar DNA voor genetische manipulatie;
- boekdrukkunst en internet voor verspreiden en bekijken van porno.
Uitgangspunt is dat mensen verantwoordelijk zijn voor eigen keuzes. Ook voor de medewerking aan nutteloze of schadelijke toepassingen. De wetenschappelijke nieuwsgierigheid kan een spanningsveld opleveren. Het vasthouden aan Bijbelse waarden en ethische codes geeft houvast voor juiste keuzes.
Samenvatting
Uitvindingen zijn ontdekkingen door de mens. Deze kunnen gevolgen hebben voor de wetenschap en tegelijk voor het dagelijks leven. Met uitvindingen krijgen innovaties extra impulsen. Nieuwe kennis vraagt tegelijk nieuwe keuzes. Dit onderstreept de verantwoordelijkheid van leidinggevenden én medewerkers. Volwaardige aandacht voor de ontwikkeling en het welzijn van de mens is essentieel. Bij het maken van keuzes geven Bijbelse waarden en ethische codes houvast.
Tip
- analyseer eerst de gevolgen van innovaties
- breng vervolgens dilemma’s onder woorden
- bespreek deze daarna onbevangen