Pittig en praktisch
In augustus 2025 kreeg ik van kleinzoon Aron een pittig en tegelijk praktisch verjaardagscadeau. Waarom pittig én praktisch? Aron (4 jaar) weet dat ik van wat pittig eten houd. Ook weet hij dat ik altijd een pen bij me heb. Bij het winkelen riep bij tegen z’n moeder: “hé, die kunnen we wel aan opa geven”. Hij wees op een pen in de vorm van een Spaanse peper.
Toen ik het cadeau uitpakte was mijn eerste indruk: ‘dat is een pittige attentie’. Aron bleef me verwachtingsvol aankijken. Pas toen zag ik dat het een leuk praktisch cadeau was. Deze ervaring is voor mij aanleiding om in deze 44e blog een bruggetje te slaan naar veelzijdigheid en vooroordelen. Een mooi aspect van Bijbels rentmeesterschap. Erkenning en waardering voor de medemens die we tegenkomen op onze levensweg.
Veelzijdigheid
Als we mensen voor het eerst ontmoeten komen vaak één of twee eigenschappen sterk naar voren. Iemand is sociaal, geïnteresseerd, gehaast, terughoudend, etc.
Zo’n eerste indruk is belangrijk. Het gevoel bij de eerste kennismaking is veelzeggend. Alle zintuigen staan ‘aan’ om elkaar waar te nemen bij de begroeting, handdruk, houding en bij de eerste woorden die uitgewisseld worden. Mensen voelen wederzijds goed aan wat iemand in de eerste minuut bij henzelf oproept. Een belangrijk en waardevol moment, omdat je de eerste indrukken meeneemt bij de verdere kennismaking. Het is dan nodig (sterker nog: onze plicht) open te blijven staan voor andere eigenschappen. Mensen zijn namelijk veelzijdig. Door omstandigheden of spanning kunnen bepaalde eigenschappen bij de eerste kennismaking op de achtergrond blijven of minder naar voren komen. Soms komen mensen bij de eerste ontmoeting niet verder dan sociaal gewenst gedrag. Het kan ook zijn dat er geen ruimte (tijd of veiligheid) is om iets meer te delen. Een open houding zorgt er voor dat in de vervolggesprekken ook andere eigenschappen en karaktertrekken naar voren komen.
Twee voorbeelden:
Voorbeeld 1
Iemand komt zelfverzekerd en rustig over. Ook bij het noemen van weerbarstige onderwerpen. Voor het gevoel wat ‘te rustig’. In een volgend gesprek kan belangstellend gevraagd worden dat het je opgevallen is dat ‘je zo rustig en kalm kunt blijven’ bij deze onderwerpen. Je biedt dan een opening om meer te vertellen zonder iemand een stempel te geven. Gaat iemand hier open op in dan groeit er een stuk vertrouwen. Vaak blijkt zelfverzekerdheid een beschermlaag te zijn. Zodra je toegang krijgt om door deze laag heen te kijken komen ook andere punten aan bod die meer zeggen over de persoon. Het beeld van ‘zelfverzekerd en rustig’ wordt dan op natuurlijke aangevuld.
Voorbeeld 2
Iemand komt gejaagd over. Vragen worden snel zonder veel toelichting beantwoord. De focus ligt vooral op actie en korte termijnresultaten. De lichaamstaal laat ongedurigheid zien. Het aanbieden om samen een (tweede) kopje koffie/thee te halen biedt mogelijkheid om te vertragen. De vraag tijdens de loop naar de koffie ‘heb je het erg druk vandaag’ kan opening bieden voor aandacht voor de persoon. Zodra er ‘wat rustiger adem gehaald’ wordt komt er ruimte voor verdieping en breekt vaak snel het ijs. Dan komen achtergronden van de mens in beeld. Bij echte belangstelling geven mensen veel.
Kortom oog hebben voor de veelzijdigheid van de mens. Zodra er rust en erkenning is komt er vanzelf ruimte voor meer en diepere zaken die de mens bezighoudt.
Vooroordelen
Vooroordelen zijn ideeën over medemensen gebaseerd op globale aannames. Meestal zonder onderzoek of deze aannames juist zijn. De eerste indruk is bepalend of bevestigt een al gevormde mening. Dit terrein sluit nauw aan bij veelzijdigheid. Waardering voor medemensen en oog hebben voor de veelzijdigheid voorkomt vooroordelen. Als de eerste indruk blijft domineren gaan vooroordelen groeien. Hiermee doe je geen recht aan medemensen en ook niet aan jezelf. Sterker nog: je doet medemensen tekort.
Ook hier is sprake van tweerichtingsverkeer. Als er wederzijdse waardering is voel je dat aan. Dan ontstaan geen vooroordelen. Ontbreekt wederzijdse waardering dan is er een voedingsbodem voor vooroordelen. Hoe voorkom je dit. Belangrijk is telkens onderscheid te maken tussen persoon en gedrag. Met waardering spreken met én over medemensen werkt positief. Dit is zelfs een Bijbelse opdracht die terug te vinden in de tien leefregels. Iemands gedrag benoemen is ook nodig. Zoek dan persoonlijk contact. Naast iemand gaan staan of zitten creëert een basis om het gedrag bespreekbaar te maken.
Weer even naar de Spaanse peper. Toen ik de ‘pen’ voor het eerst zag kwam ‘pittig’ in mijn gedachten. Een beginnend vooroordeel. De verwachtingsvolle ogen van mijn kleinzoon dwongen mij om langer en beter te kijken. Pas toen zag ik dat het een pen was. Mijn beginnend vooroordeel verdampte ter plekke. Aron, bedankt voor het praktische cadeau en de pittige les.
Samenvatting
- Onderken de eerst indruk
- Neem tijd om meer te zien
- Ontdek de veelzijdigheid
- Voorkom vooroordelen