Intro
Zakelijk en privé komt iedereen wel eens in aanraking met mee- en tegenvallers. Meestal wisselen deze elkaar af. Een optimist spreekt graag over meevallers, terwijl iemand met een wat pessimistische kijk meer aandacht zal besteden aan tegenvallers. Denk bijvoorbeeld aan de vele gesprekken over het weer. Afhankelijk van ons karakter en onze bezigheden (recreant, agrariër, fietser) hoor je bijvoorbeeld: ‘de wind viel mee’ of ‘weer veel regen vandaag’. In het economisch leven kennen we ook mee- en tegenvallers. Zo kan de vraag in korte tijd omhoog schieten of een verwachte koersdaling uitblijven. Soms zijn er golfbewegingen te zien. Ook de overheid heeft te maken met mee- en tegenvallers. Denk aan belastinginkomsten die soms hoger uitkomen en de renovaties die aanzienlijk meer kosten. De renovatie van het Binnenhof zal vast nog lang nagalmen.
Ik richt me in deze blog op meevallers en dan vooral op de vraag hoe wij verantwoord om kunnen gaan met meevallers. In één van de volgende blogs ga ik een keer nader in op tegenvallers. Interessante terreinen waarmee we uitkomen op de kern van rentmeesterschap.
Meevallers (waar hebben we het over)
Planningen en verwachtingen komen in de praktijk meestal anders uit. Zo kan een oplevering van een huis eerder (of later) plaatsvinden en kunnen de kosten lager (of hoger) uitvallen. Ook kan de vraagprijs overboden worden. Zonder veel moeite kunnen we nog veel meer voorbeelden noemen. Uiteenlopende situaties met soms vergelijkbare patronen. Welke factoren spelen een rol? Om wat inzicht en overzicht te krijgen gaan we wat dieper in op de mogelijke invloed van de mens. Kijken we naar de marktwerking dan is de invloed van de individuele mens gering. Behalve als er sprake is van een monopolypositie. Kijken we naar het weer dan heeft de mens geen invloed. De klimaatdiscussie nuanceert dit inmiddels enigszins. Naast deze externe factoren (markt, weer) spelen onze aannames, inschatting en uitgangspunten een belangrijke rol.
Drie voorbeelden:
- vinden we een ruime planning het beste dan is de kans op een meevaller bij de realisering groter dan in een situatie waarbij krap gepland wordt;
- verwachten we veel concurrentie door nieuwe partijen op de markt en hebben we onze verkoopstrategie hierop afgestemd dan de kans op een meevaller naar verhouding wat groter dan bij een rustige voorspelbare markt;
- is het kostenbewustzijn goed ontwikkeld in de bedrijfscultuur dan is de kans op een meevaller bij het materiaalverbruik groter dan bij een bedrijf waar nauwelijks naar kosten wordt gekeken.
Hieruit blijkt dat keuzes die we maken (bij planningen, strategie en bedrijfscultuur) belangrijke factoren zijn. De mens heeft hiermee dus wel enige invloed op meevallers.
Meevallers (wat te doen)
Bij een meevaller krijgen we als mens extra middelen of ruimte. Meer ontvangen dan waarop ‘gerekend’ is geeft in de belevering ‘vleugels’. Al snel flitst het in ons hoofd: “nu kunnen we dit of dat kopen”. Dit wensenlijstje kan in korte tijd ook nog flink groeien. Vergeet dan niet het spreekwoord ‘bezit van de zaak is eind van het vermaak’. Het is daarom goed om tijd en rust te nemen voor een afweging. Naar mijn overtuiging geeft rentmeesterschap in deze omstandigheden mooie handvatten. Alles wat we krijgen is gekregen goed van de Schepper. Ook een meevaller. Dit geeft zelfs een extra verantwoordelijkheid. De Bijbelse leefregels geven hierbij duidelijk richting. Calvijn heeft het treffend samengevat in zijn ‘Institutie’.
Kort samengevat zegt hij:
- geniet van de gaven die je krijgt om te leven en
- realiseer je tegelijk dat alles wat ‘over’ is bestemd is voor de naasten.
Om dit concreet te maken heb ik dit vertaald in enkele vragen die we onszelf voor kunnen houden bij een meevaller.
Heb ik deze meevaller nodig:
- om te voorzien in primaire levensbehoeften en verplichtingen;
- voor het (groot) onderhoud aan bezittingen (woning e.d.);
- voor het op peil brengen van een redelijke buffer voor het opvangen van tegenvallers;
Het meerdere geeft de Schepper om noden en zorgen bij medeschepselen te ledigen. Hierbij kan het gaan om materiële en immateriële zaken. Bij dit laatste is het doorgeven van de Bijbelse boodschap zelfs een kernopdracht. Iets (door)geven is verrijkende voor gever én ontvanger.
Samenvatting
Meevallers zijn gekregen goed. Voor de besteding van een meevaller is het belangrijk tijd en rust te nemen. Hiermee wordt impulsieve besteding voorkomen. Calvijn heeft mooie handvatten gegeven voor deze afweging.
Tip
een meevaller geeft twee momenten met een kroontje
- het ontvangen van de meevaller
- het doorgeven van de meevaller